We kunnen ons brein grofweg verdelen in 3 delen; het reptielenbrein, het zoogdierenbrein en het menselijk brein. Dit is een grove indeling gebaseerd op oudheid. Je reptielenbrein (de hersenstam) is het oudst, daarna ontwikkelden we ons tot zoogdieren en ontstond het zoogdierenbrein (limbisch systeem) en weer heel veel later het menselijk brein (neocortex).

Vermoedelijk is ons reptielenbrein ruim 500 miljoen jaar oud, het zoogdierenbrein 200 miljoen en het menselijk brein 1 miljoen

Rationeel en bewust denken, doen we (als soort) dus nog niet zo lang! We zijn er waarschijnlijk ook niet zo goed in. Al denken we dat vaak wel!

Reflexen, instincten en veel wat te maken heeft met overleven van de soort en voortplanting is gelokaliseerd in het reptielenbrein.

Emoties worden gelokaliseerd in het zoogdierenbrein en ons denken in de neocortex.

Een reflex die regelmatig en steeds vaker opduikt is: generaliseren. Op een of andere manier schieten we bij emoties en stress in algemeenheden en absolute waarheden, d.w.z. generalisaties.

Bij ruzies: "jij luistert nooit!", "jij weet het altijd beter!", "was ik maar nooit met jou getrouwd!", jij doet nooit iets in het huishouden"

Bij twijfel of angst: "dit gaat me nooit lukken!". Bij irritatie: "hij komt nooit op tijd" of "dat snapt hij toch nooit".

Generaliseren is een proces waarbij we (volledig onbewust) in één specifieke gebeurtenis bepaalde kenmerken herkennen (patroon) en daardoor de betekenis (van het patroon) in een reflex toepassen op die specifieke gebeurtenis. Voorbeeld: je hebt één keer een vervelende ervaring gehad met een BMW-rijder, en vervolgens zijn alle BWW-rijders ego's en aso's.

In de oertijd was dat handig; iets wat lijkt op een leeuw, kun je maar beter voor een leeuw aannemen, want voor je het weet, is het te laat. Je reptielenbrein is dus je beste vriend en wil je beschermen.

In rust en veiligheid hebben we tijd en kunnen we rustig nadenken. In de emotie wordt het lastiger en vallen we terug op oeroude reflexen. Dan floepen er woorden uit die soms beter niet gezegd hadden kunnen worden. Besef van dit soort fenomenen maakt dat je meer controle kunt krijgen over je emoties en daarmee over je reflexen.

In een van de leukste kinderboeken van de afgelopen jaren beschrijft Yuval Noah Harari waarom kinderen 's nachts in het donker bang zijn dat er iets onder hun bed zit. Dat is een stem uit een heel ver verleden. Een verleden waarin een giftige slang miljoenen jaren lang een heel reële bedreiging was. (Yuval Noah Harari; Hoe wij het machtigste dier op aarde werden; 2022). Kennelijk zitten er diep in ons brein (in ons onbewuste) herinneringen en reflexen die af en toe oppoppen!

Er is dus een relatie tussen de emotie en de generalisatie. Het lijkt of de emotie de neocortex even uitschakelt en het limbische systeem of je reptielenbrein even in de overdrive zet. En niet alleen bij negatieve emoties maar ook bij positieve!

Bij heftige verliefdheid (de roze bril): "je bent de mooiste van de hele wereld". Bij dolle vreugde als jouw favoriete voetballer heeft gescoord: "Hij is de beste voetballer ooit!". Bij een heel bijzonder optreden van je favoriete artiest: "het was de mooiste avond van mijn leven".

In de emotie kunnen we makkelijk generaliseren. of sterker nog: in de emotie kunnen we niet anders dan generaliseren, en uiten we de emotie door de generalisatie te uiten.

NLP leert je anders te kijken naar emoties en generalisaties. NLP leert je bewustwording en handelingsperspectief voor het geval dat je jezelf klem zet in generalisaties.

Wil je meer weten over NLP en de samenhang tussen emoties en generalisaties volg dan een van de volgende vakopleidingen:

NLP-coaching, introductie

NLP-coaching, verandertaal

Stress-sensitief werken